Geheime commissielonen: verstrengde toepassing of toch niet?
Sommige kosten zijn maar als beroepskost aftrekbaar voor zover ze worden verantwoord door individuele fiches en een samenvattende opgave. De niet-naleving van deze verantwoordingsplicht wordt erg zwaar gesanctioneerd. Er kan u dan immers een bijzondere aanslag geheime commissielonen worden opgelegd. Die aanslag bedraagt 309 %. Een recente instructie van de administratie schreef een striktere toepassing voor, maar de minister van Financiën komt daar al weer op terug.
De wettelijke principes
Wanneer uw vennootschap de volgende kosten als beroepskost wil aftrekken, moet die daarvoor individuele fiches en een samenvattende opgave uitreiken: (1) commissies, makelaarslonen, erelonen, voordelen van alle aard die voor de verkrijger belastbare beroepsinkomsten zijn (2) bezoldigingen en pensioenen (3) vergoedingen toegekend aan het personeel als terugbetaling van kosten eigen aan de werkgever.
Het is de bedoeling de genieter van de genoemde inkomsten makkelijk te kunnen identificeren en te belasten. Daarom wordt de niet-naleving van de verplichting fiches in te dienen ook zwaar bestraft. De administratie zal u dan een bijzondere aanslag 'geheime commissielonen' van 309 % opleggen. Dit gebeurt zelfs wanneer u de fiches laattijdig indient. Wanneer u omwille van overmacht de fiches niet op tijd heeft ingediend, stelt de administratie zich wel redelijk soepel op. Deze tolerantie geldt enkel wanneer de laattijdigheid geen vrijwillig of systematisch karakter heeft en niet volgt uit de bedoeling de belasting te ontwijken. Bovendien mag de laattijdigheid de administratie niet verhinderen de genieters van het inkomen te belasten of de taxatie complexer maken.
Administratieve tolerantie bij niet indienen van fiches
Volgens de wet is er slechts één manier om de bijzondere aanslag te vermijden als u geen fiches heeft ingediend. Uw vennootschap kan aantonen dat de commissies, bezoldigingen, enz. of de voordelen van alle aard door de genieter zelf werden aangegeven aan de fiscus.
Ondanks de duidelijke tekst van de wet, liet de administratie in het verleden ook 'rechtzettingen' toe. Die zijn vooral bruikbaar voor niet verantwoorde voordelen van alle aard toegekend aan bedrijfsleiders. De volgende voorbeelden gaan uit van de situatie waarbij uw vennootschap (waarvan u aandeelhouder bent) een voordeel toekennen aan u als bedrijfsleider of zaakvoerder van uw eigen vennootschap.
Een eerste rechtzetting bestaat eruit het bedrag van het voordeel van alle aard op te nemen in de verworpen uitgaven van uw vennootschap. Op die manier wordt het voordeel als winst bij uw vennootschap belast. Dit wordt door de administratie niet meer aanvaard: u mag immers niet zelf kiezen of het voordeel bij uw vennootschap of bij u, als de genieter, belast moet worden.
Een tweede rechtzetting kan gebeuren via uw rekening-courant als bedrijfsleider. Door het bedrag van het voordeel als vordering op uw rekening-courant op te nemen, is het toegekende voordeel niet langer een 'voordeel'. Deze rechtzetting kan enkel de goede trouw van uw vennootschap aantonen. Het is echter niet de bedoeling dat deze techniek wordt gebruikt door vennootschappen die systematisch hun verplichting tot het indienen van fiches niet nakomen.
De administratieve instructie versus het standpunt van de minister
Een recente interne instructie van de administratie bepaalde echter dat de regularisatie achteraf door één van de hierboven genoemde 'rechtzettingen' niet mogelijk is. De minister van Financiën komt echter op de verstrengde aanpak terug, omdat een te rigide toepassing van de bijzondere aanslag tot onrechtvaardige situaties kan leiden. In de toekomst zullen de aanslagambtenaren wel degelijk met de feitelijke omstandigheden rekening mogen blijven houden: het feit dat het voordeel nog in de personenbelasting kan belast worden, de goede trouw van de vennootschap, het uitzonderlijk karakter van de nalatigheid en tenslotte het betrekkelijk belang ten opzichte van de andere fiscale verplichtingen.
Wat nu ?
Er zal een bijkomende instructie opgesteld worden om het nieuwe standpunt te verduidelijken. Die nieuwe instructie zal zelfs terugwerkende kracht hebben tot december 2010, datum van de oorspronkelijke 'verstrengde' instructie. Ook in lopende geschillen met de administratie zal u dus de nieuwe richtlijnen kunnen inroepen.
Hoe de principes als goede trouw in de praktijk zullen worden toegepast, blijft voorlopig nog onduidelijk. Om alle problemen te vermijden, kan u er in de toekomst beter voor zorgen dat uw vennootschap voor alle toegekende bezoldigingen en voordelen tijdig de juiste fiches indient.
Nota bene: de bijzondere aanslag zelf is ook een beroepskost
De zwaarte van de straf wordt wel deels gerelativeerd doordat de bijzondere aanslag zelf een aftrekbare beroepskost is. Een klein voorbeeld kan dit verduidelijken. Stel uw vennootschap betaalt u een voordeel van alle aard van 100 euro uit. De uitgave wordt niet verantwoord door een individuele fiche. Resultaat: de administratie legt een afzonderlijke aanslag van 309 euro (100 x 309%) op. Uw vennootschap kan nu 409 euro als beroepskost aftrekken (100 kosten van het voordeel + 309 bijzondere aanslag). Voor uw vennootschap betekent dit een belastingvoordeel van 139,02 euro (409 aan 33,99%, het tarief van de vennootschapsbelasting). De werkelijke last van de bijzondere aanslag bedraagt bijgevolg slechts 169,98 euro (309 - 139,02).