Successierechten: Nieuwe notificatieprocedure voor fiscale schulden bij overlijden

Vanaf 1 juli 2012 moeten notarissen en ontvangers van successierechten bij de opmaak van een akte of attest van erfopvolging dit aan de fiscus laten weten. De fiscus stuurt vervolgens een kennisgeving waarin staat of er nog belastingschulden openstaan op naam van de overledene. Pas nadat u de openstaande belastingschulden betaalt, zal u het geld van uw erfenis krijgen.

Akte of attest van erfopvolging

Omdat bij een overlijden niet duidelijk is wie de rechtsopvolgers zijn, wordt de bankrekening van de overledene geblokkeerd. U kan de rekening laten deblokkeren op vertoon van een akte van erfopvolging opgemaakt door een notaris of op vertoon van een attest van erfopvolging afgeleverd door de ontvanger van een registratiekantoor. Een akte van erfopvolging wordt gebruikt als er een testament, huwelijkscontract of onbekwame erfgenamen zijn (zoals minderjarige erfgenamen of onbekwaamverklaarden). In de andere gevallen heeft u de keuze tussen een akte van erfopvolging of een attest van erfopvolging.

Wijzigingen op 1 juli 2012

Een notaris of een ontvanger van de successierechten die een akte of attest van erfopvolging moet opstellen, moet daarvan nu ook op elektronische wijze bericht geven aan de fiscale en sociale (RSZ of RSVZ) administratie. Dit op straffe van persoonlijke aansprakelijkheid voor de betaling van de verschuldigde belastingen. Wanneer het gaat om schulden lastens de overledene is de aansprakelijkheid van de notaris of ontvanger van de successierechten beperkt tot de waarde van de nalatenschap. Gaat het gaat om schulden lastens de rechtverkrijgenden, dan is de aansprakelijkheid beperkt tot de waarde van de tegoeden die toekomen aan rechtverkrijgenden waarvan de identiteit is vermeld in de akte of het attest.

Notificatie of antwoord van de fiscus

De betrokken administraties beschikken over een termijn van 12 werkdagen om bericht te geven van het bestaan van schulden, ten laste van de overledene of een erfgenaam, legataris of begunstigde van een contractuele erfstelling (bij schenking tussen echtgenoten). Voor elk van deze personen wordt het bedrag vermeld van de belastingen. Het moet gaan om zekere en vaststaande schulden die aanleiding kunnen geven tot derdenbeslag of inschrijving van wettelijke hypotheek van de schatkist.

Vrijgave van tegoeden

Iemand die tegoeden van een overledene wil vrijgeven (overeenkomstig artikel 1240bis van het Burgerlijk Wetboek), kan dat alleen maar op een bevrijdende manier doen als duidelijk uit de akte of het attest van erfopvolging blijkt dat de fiscus geen openstaande belastingschulden heeft gemeld of als die schulden nadien werden betaald. Als er toch fondsen worden vrijgegeven ondanks de notificatie van openstaande schulden, dan kan diegene die de fondsen heeft vrijgegeven hiervoor aansprakelijk worden gesteld.

Kan u bepaalde gewone schulden doen betalen voordat de tegoeden op de rekening volledig zijn vrij gemaakt? Ja, op verzoek van de notaris of van de rechthebbenden (erfgenamen, algemene legatarissen) kan de bank steeds overgaan tot het betalen van een aantal "gewone" schulden:

de bevoorrechte schulden bedoeld in artikel 19, eerste lid, 2° en 3° van de Hypotheekwet (begrafeniskosten in verhouding tot de stand en het vermogen van de overledene en kosten van laatste ziekte gedurende een jaar), onverminderd de voorrechten op grond van andere wettelijke bepalingen;

de volgende kosten met betrekking tot de laatste woonplaats van de overledene: facturen voor levering van water, elektriciteit, stookolie, gas, brandverzekering, huur of betaling van een termijn van een hypothecair krediet (volgens het betalingsplan bij overlijden), met een vervaldag binnen de volgende termijn: de laatste drie maanden voor het overlijden en de eerste zes maanden na het overlijden.

=> De fiscale notificatieplicht bij overlijden die op 1 juli 2012 in werking is getreden, zal gevolgen hebben op de aflevertermijn van het attest of akte van erfopvolging. De notaris of ontvanger van de successierechten moet immers voortaan 12 werkdagen wachten op antwoord (notificatie) van de fiscus die zal meedelen of er nog belastingschulden bestaan van de overledene en de erfgenamen.